Ο νόμος 3500/2006 για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας

Εστάλη γραπτώς από το Δίκτυο "Ακεσώ" στους συνεργαζόμενους φορείς στις  26/01/2011.
Δημοσιεύεται εδώ σαν αρχείο.

Αξιότιμοι συνεργάτες,

Στα πλαίσια της προσπάθειας ανάπτυξης ενός κοινού τρόπου αντιμετώπισης περιστατικών μεταξύ των συνεργαζόμενων φορέων και με αφορμή την πρόσφατη διαχείριση ενός περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας, θα θέλαμε να σας κοινοποιήσουμε το νόμο για την ενδοοικογενειακή βία και το τι προβλέπεται από τον Νοέμβριο του 2007 που τέθηκε σε ισχύ.

Συνοπτικά οι ρυθμίσεις του νόμου έχουν ως εξής:

• Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί αξιόποινη πράξη και η άσκηση βίας μεταξύ των μελών της οικογένειας απαγορεύεται. οι προστατευτικές διατάξεις του νόμου εφαρμόζονται και σε περιπτώσεις σταθερής συμβίωσης χωρίς γάμο, όπως επίσης και στους τέως συζύγους 

• Ενδοοικογενειακή βία υπάρχει όταν ένα μέλος της οικογένειας προξενεί/ασκεί σε άλλο μέλος   
• εντελώς ελαφρά σωματική κάκωση 
• επικίνδυνη σωματική βλάβη 
• βαριά σωματική ή διανοητική βλάβη 
• απειλές που προκαλούν τρόμο ή ανησυχία ή απομόνωση του θύματος ή προσβολή αξιοπρέπειας

• Τιμωρείται πλέον ο βιασμός μέσα στο γάμο, δηλαδή ο εξαναγκασμός της συζύγου σε ερωτική πράξη.

• Η ποινική δίωξη για τα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας ασκείται αυτεπαγγέλτως, δηλαδή υποχρεωτικά. Υποχρεωτική είναι επίσης η καταγραφή του περιστατικού από την αστυνομία, ενώ οποιαδήποτε πρωτοβουλία νουθέτησης αντί καταγραφής, τιμωρείται. 

• Η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί αιτία διαζυγίου με ευθύνη του δράστη. 

• Σε βάρος του δράστη εφαρμόζεται η αυτόφωρη διαδικασία, εφόσον δεν ευδοκιμήσει η ποινική διαμεσολάβηση. Ο θεσμός της ποινικής διαμεσολάβησης προβλέπεται για τα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας και γίνεται ενώπιον του Εισαγγελέα και εφόσον το επιθυμούν θύμα και θύτης. Στόχος είναι η αποκατάσταση της αρμονικής συμβίωσης των συζύγων ή των συντρόφων. Η διαδικασία ποινικής διαμεσολάβησης  ξεκινά μόνο μετά από ανεπιφύλακτη δήλωση του δράστη ότι: 

• δε θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας.
• θα παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό – θεραπευτικό πρόγραμμα σε δημόσιο φορέα.

• θα άρει ή θα αποκαταστήσει τις συνέπειες των πράξεών του και θα καταβάλλει χρηματική ικανοποίηση στο θύμα.

• Το θύμα μπορεί να συμφωνήσει στην έναρξη της ποινικής διαμεσολάβησης, χωρίς να χάνει το δικαίωμα άσκησης αγωγής διαζυγίου.

Αναλυτικότερα δείτε και αυτόν καθαυτό το νόμο όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως.

Συμπληρωματικά, παρακάτω παραθέτουμε τον προβληματισμό μας σχετικά με το πως κινούμαστε όταν ένα περιστατικό άσκησης ενδοοικογενειακής βίας κατά ενήλικου ατόμου (ας εστιάσουμε σε αυτή την περίπτωση προς το παρόν) αναφέρεται σε εμάς από κάποιο άτομο της ευρύτερης οικογένειας, άλλο συγγενή ή γείτονα. 

Η θέση ενός εργαζόμενου σε υπηρεσία υγείας που πληροφορείται για μια τέτοια υπόθεση είναι δύσκολη. Από τη μια πλευρά υπάρχει η διάθεση «να βοηθήσω» και από την άλλη η σοβαρότητα της κατάστασης μπορεί να τον «ακινητοποιήσει». Γι ‘ αυτό το λόγο είναι βοηθητικό να έχουμε εκ των προτέρων σκεφτεί πως μπορούμε να δράσουμε. Γνώμονας μας θα πρέπει να είναι: 

•  Να βοηθήσουμε το άτομο να βγει από την θέση του θύματος.
• Να προσπαθήσουμε το παραπάνω να γίνει χωρίς να διαλυθούν τα υποστηρικτικά για το θύμα σχήματα (π.χ. οικογένεια, κάποιο δίκτυο γειτόνων ή φίλων. 
• Να δρούμε στα πλαίσια του ρόλου που η επαγγελματική μας θέση ορίζει χωρίς να υπερεκτιμούμε τις δυνατότητές μας. 

Σημαντικός παράγοντας στο πως κανείς μπορεί να προσεγγίσει το περιστατικό είναι η «στάση» που κρατάει το ίδιο το θύμα. Τις περισσότερες φορές το ενήλικο θύμα τηρεί παθητική στάση λόγω φόβου, ταμπού, θυματοποίησης ή λόγω άλλης αιτίας. Ας υποθέσουμε ότι το ίδιο ισχύει και στην προκειμένη περίπτωση. Αυτό συνεπάγεται ότι το άτομο δεν προτίθεται να καταγγείλει το γεγονός. 

Πώς ξεκινάμε λοιπόν; 

• Να ενδυναμώσουμε το θύμα; 
• Να οριοθετήσουμε το θύτη; 

Κάποιες φορές ο εργαζόμενος ίσως γνωρίζει το θύμα από το ρόλο του θεραπευτή, συμβούλου ή άλλου ειδικού. Ίσως λοιπόν μπει σε διλήμματα όπως να επιχειρήσει μέσα από την σχέση του να διερευνήσει την εγκυρότητα της πληροφορίας ή να συνεργαστεί γι αυτό με εργαζομένους άλλων υπηρεσιών. Στη πρώτη περίπτωση πιθανά βάζει σε κίνδυνο την όποια σχέση έχει αναπτύξει (γιατί άραγε δεν του το είχε αναφέρει το ίδιο το θύμα;), φοβάται πως θα φανεί αδιάκριτος κτλ. Στη δεύτερη περίπτωση μπαίνει στη θέση του άτυπου «ντεντέκτιβ». Ακόμα όμως και αν δεν γνωρίζει το θύμα είναι πιθανό να θελήσει να αναπτύξει σχέση μαζί του ώστε να διαπιστώσει αν κάτι τέτοιο ισχύει. Είναι σημαντικό κάθε στιγμή να μπορούμε να συνειδητοποιούμε εάν κινούμαστε για να ικανοποιήσουμε την περιέργειά μας ή για να βοηθήσουμε πραγματικά το θύμα. Σε κάθε περίπτωση πριν σπεύσουμε να μπούμε στο ρόλο του άτυπου «ντεντέκτιβ», «ανακριτή» ή «δικαστή»  καλό θα ήταν να φέρνουμε στο μυαλό μας το νέο νόμο και τις δυνατότητες που αυτός μας δίνει. 

Ο νόμος του 2006 και πιο συγκεκριμένα ο θεσμός της ποινικής διαμεσολάβησης δίνει τη δυνατότητα της οριοθέτησης του θύτη μέσα μια σειρά δεσμεύσεων που παίρνει ενώπιον του εισαγγελέα ενώ παράλληλα επιχειρείται η αποκατάσταση της αρμονικής συμβίωσης των μελών της οικογένειας. Προτείνουμε λοιπόν πως καλό θα είναι ο θεσμός αυτός να αξιοποιηθεί από τις υπηρεσίες, οι οποίες θα λάβουν ενεργό δράση αμέσως αφού δεσμευθεί ο/η θύτης πως θέλει να αλλάξει (παροχή συμβουλευτικού, θεραπευτικού έργου, κτλ.). Για το σκοπό αυτό το περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας θα πρέπει να φτάσει στον εισαγγελέα. Οι εργαζόμενοι σε υπηρεσίες υγείας θα πρέπει να σταθούν δίπλα στον συγγενή, γείτονα ή άλλο μέλος της κοινότητας που γίνεται μάρτυρας της βίας και να τον ενισχύσουν να αναφέρει το περιστατικό στον εισαγγελέα. 

Οποιεσδήποτε δικές σας προτάσεις για τη διαχείριση περιστατικών τέτοιου περιεχομένου είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτες. Πιστεύουμε πως το μοίρασμα των προτάσεων του κάθε συνεργαζόμενου φορέα μέσα από το Δίκτυο είναι ο τρόπος για την ανάπτυξη μιας κοινής φιλοσοφίας. Θα τις αναμένουμε λοιπόν μέχρι το τέλος του μήνα Φεβρουαρίου στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Δικτύου «Ακεσώ» diktyo.akeso@gmail.com, με φαξ (22650-22600) ή  γραπτώς στην διεύθυνση Εθνικής Αντιστάσεως 13. Σε διαφορετική περίπτωση θα θεωρήσουμε πως συμφωνείτε με το παραπάνω σκεπτικό. 

Για περισσότερες πληροφορίες μη διστάσετε να καλέσετε στο τηλέφωνο 22650-23222.