Ηθική και Ψυχολογική Παρενόχληση στο χώρο της εργασίας. Μήπως σου έχει συμβεί;

Ιωάννα Καλλία, Ψυχολόγος 
Υπηρεσίες ν. Φωκίδας, Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας

Στις προϋποθέσεις και συνθήκες υπό τις οποίες η εργασία επιβαρύνει ή προάγει την ψυχική υγεία και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου εστιάζει το 2017 η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας (10 Οκτωβρίου) σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Όπως  έχουμε επισημάνει ως φορέας τις τελευταίες μέρες με αφορμή τη 10^η Οκτωβρίου σε μια εποχή ιδιαίτερα απαιτητική εργασιακά αλλά και συνάμα ανασφαλή, μια σειρά συναισθηματικών και αγχωτικών καταστάσεων πηγάζουν από τον εργασιακό χώρο επηρεάζοντας αρνητικά τον ίδιο τον εργαζόμενο, καθώς και την αποδοτικότητά του. Ένας από τους παράγοντες που μπορούν να επιβαρύνουν, μεταξύ άλλων, την ποιότητα των συνθηκών εργασίας είναι η ύπαρξη της ηθικής/ψυχολογικής παρενόχλησης. Το φαινόμενο της ηθικής και ψυχολογικής παρενόχλησης παρόλο που δεν είναι καινούργιο, φαίνεται μόλις τα τελευταία χρόνια να έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον της ερευνητικής κοινότητας για τη διερεύνησή του, γεγονός που αντανακλά μια ευρύτερη παθογένεια στους εργασιακούς χώρους συνδεόμενη και με την ευρύτερη κοινωνική κρίση.

Η ηθική/ ψυχολογική παρενόχληση ή αλλιώς mobbing είναι ένα πολυδιάστατο και σύνθετο φαινόμενο. Έχει χαρακτηριστεί ως η συστηματική ψυχολογική βία η οποία ασκείται από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων, κατά ενός ατόμου ή ομάδας ατόμων και οδηγεί στη δημιουργία εχθρικού εργασιακού περιβάλλοντος. Εκφράζεται μέσα από μια διαδοχή αντιδεοντολογικών συμπεριφορών, οι οποίες φαινομενικά είναι ασύνδετες, στην πραγματικότητα, όμως, όλες είναι μέρος μιας στρατηγικής εκφοβισμού και αποδυνάμωσης του εργαζόμενου-στόχου, σύμφωνα με τον Σουηδό ψυχολόγο Heinz Leymann. (Δανείστηκε τον όρο “mobbing” από Βρετανούς βιολόγους και τις έρευνες του εθνολόγου-ηθολόγου Konrad Lorenz, όπου στο βιβλίο του «περί εθνικότητας» αναφέρει τον όρο στοχεύοντας στην ερμηνεία των συμπεριφορών που είχαν οι αγέλες των ζώων.

O Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (2002) αναφέρει: «Ως παρενόχληση στο χώρο εργασίας ορίζεται η επαναλαμβανόμενη, αδικαιολόγητη συμπεριφορά προς έναν εργαζόμενο ή μία ομάδα εργαζομένων, που προκαλεί κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά του». Στον συγκεκριμένο ορισμό: «αδικαιολόγητη συμπεριφορά» είναι μία συμπεριφορά που ένα λογικό άτομο, αναλογιζόμενο το σύνολο των συνθηκών, θεωρεί δυσμενή μεταχείριση, ταπείνωση, υπονόμευση ή απειλή. Ως «συμπεριφορά» νοούνται οι ενέργειες ατόμων ή ομάδας στις οποίες ενδέχεται να περιλαμβάνεται η κατάχρηση εξουσίας. Στους «κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια» περιλαμβάνεται ο κίνδυνος για την ψυχική και σωματική υγεία του εργαζομένου. Διευκρινίζει μάλιστα πως η παρενόχληση ενέχει συχνά το στοιχείο της αθέμιτης χρήσης ή κατάχρησης εξουσίας, από την οποία τα θύματα ενδέχεται να αδυνατούν να προστατευθούν.

Η ηθική/ψυχολογική παρενόχληση στο χώρο εργασίας αφορά σε διαρκείς συμπεριφορές, που επαναλαμβάνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα και µε μεγάλη συχνότητα. Υποστηρίζεται ότι αιτίες του φαινομένου ενδέχεται να είναι η διαφορετικότητά κάποιου (από τις σεξουαλικές του προτιμήσεις έως τον τρόπο που σκέφτεται), η ζήλια και ο ανταγωνισμός, ο φόβος για ό, τι δεν ελέγχουμε, η περιφρούρηση ανομολόγητων «μυστικών» (µια ομάδα εργαζόμενων μπορεί να παρενοχλήσει όποιον δεν ενταχθεί στις μικροαπάτες που κάνουν όλοι) και συχνότερα η προσπάθεια για εξαναγκασμό του θύματος σε παραίτηση µε το ελάχιστο δυνατό κόστος για την εταιρεία/οργανισμό/εργοδότη (Hirigoyen, 2002).

Οι μορφές συμπεριφορών ποικίλουν και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την θέση ιεραρχίας του «δράστη». Παρενόχληση μπορεί να ασκηθεί από κάποιον ανώτερο σε ιεραρχία, από συναδέλφους της ιδίας βαθμίδας, καθώς και από υφισταμένους. Οι τρόποι που εκφράζονται αυτές οι συμπεριφορές ταξινομούνται σε πέντε κατηγορίες σύμφωνα με την ∆ρ. Marie-France Hirigoyen (2002):

1. Προσβολές των συνθηκών εργασίας

2. Απομόνωση και άρνηση επικοινωνίας

3. Προσβολή της αξιοπρέπειας

4. Λεκτική, σωματική ή σεξουαλική βία

5. Προσβολές µε βάση το κοινωνικό πρότυπο, δηλαδή (το φύλο, την ηλικία, το θρήσκευµα, τη φυλή, την κοινωνική καταγωγή)

Οι επιπτώσεις της ηθικής παρενόχλησης είναι ιδιαίτερα σημαντικές τόσο για την πνευματική, ψυχολογική και σωματική υγεία του εργαζόμενου που την υφίσταται, αλλά και για τον ίδιο τον οργανισμό στο πλαίσιο του οποίου παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα.

α. Ψυχολογικές επιπτώσεις: έντονο άγχος και μειωμένη αντοχή σε αυτό, ευερεθιστότητα/επιθετικότητα, δυσκολία επικοινωνίας, ανικανότητα εξωτερίκευσης συναισθημάτων, αίσθημα ενοχής ή/και ντροπής, απώλεια αυτοελέγχου, συναισθήματα μοναξιάς, αποτυχίας, απογοήτευσης, ανικανότητας, παραίτησης, διαταραχές προσωπικότητας, κατάχρηση ουσιών (καπνός, καφεΐνη, αλκοόλ), φοβίες, αυτοκτονικές τάσεις.

β. Οργανικές επιπτώσεις: κεφαλαλγίες/ημικρανίες, γαστρεντερικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, ταχυκαρδία, πόνοι στήθους, τρόμος/ταραχή, κοιλιακά άλγη, μετεωρισμός, ναυτία/εμετοί, λιποθυμικά επεισόδια, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, κράμπες, νευρικές συσπάσεις/tics, υπόταση/υπέρταση, έντονη εφίδρωση, κνησμοί, συχνουρία, διαταραχές σεξουαλικής διάθεσης.

γ. Επιπτώσεις στο χώρο εργασίας: χαμηλή διαχείριση της απόδοσης, αυξανόμενες, αδικαιολόγητες και επανειλημμένες απουσίες του εργαζόμενου που παρενοχλείται και αντίστοιχα αδυναμία τήρησης προθεσμιών, ελλιπής εξυπηρέτηση και κατ’ επέκταση ικανοποίηση των πελατών, πτώση του ηθικού των εργαζόμενων, αυξημένος κύκλος κίνησης εργαζόμενων, μείωση των προδιαγραφών ποιότητας, αυξημένη ανάγκη για στενότερη επίβλεψη, αδυναμία λήψης σωστών αποφάσεων ή παράταση της διαδικασίας, άσχημο εργασιακό κλίμα, επιδείνωση της φήμης του οργανισμού.

Νομοθετικό πλαίσιο

Σε εθνικό επίπεδο δεν υπάρχει κάποιο ειδικό νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ηθικής/ψυχολογικής παρενόχλησης (mobbing). Ωστόσο παρουσιάζονται τροποποιήσεις στον ποινικό κώδικα που πλαισιώνουν επεισόδια που περιλαμβάνουν εκφοβισμό. Συγκεκριμένα στην παράγραφο 1 του νεοπαγή νόμου 4322/2015 και στο άρθρο 8 αυτού, θεσπίζεται η ποινικοποίηση της συμπεριφοράς του  εκφοβισμού σε όλα τα πεδία. Συγκεκριμένα ορίζονται τα παρακάτω:

 «Άρθρο 312⎢Πρόκληση βλάβης με συνεχή σκληρή συμπεριφορά:

Αν δεν συντρέχει περίπτωση βαρύτερης αξιόποινης πράξης, τιμωρείται με φυλάκιση, όποιος με συνεχή σκληρή συμπεριφορά προξενεί σε τρίτον σωματική κάκωση ή άλλη βλάβη της σωματικής ή ψυχικής υγείας. Αν η πράξη τελείται μεταξύ ανηλίκων δεν τιμωρείται εκτός αν η μεταξύ τους διαφορά ηλικίας είναι μεγαλύτερη από τρία (3) έτη, οπότε επιβάλλονται μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα.»

Συνοψίζοντας…

Το φαινόμενο της ηθικής/ ψυχολογικής παρενόχλησης (mobbing), στον εργασιακό χώρο, αποτελεί σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα τόσο για την ψυχοπνευµατική ισορροπία των εργαζόμενων, όσο και για την εύρυθμη λειτουργία των οργανισμών. Αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο που πολλοί εργαζόμενοι έχουν αντιμετωπίσει κάποια στιγμή στο εργασιακό περιβάλλον με άμεσες συνέπειες και στην ευρύτερη ζωή τους, λόγω των ψυχολογικών και άλλων προβλημάτων υγείας που συνεπάγεται.

Την αντιμετώπιση της ηθικής/ ψυχολογικής παρενόχλησης στο χώρο της εργασίας επιβάλλουν αρχές, όπως ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η κατάργηση κάθε είδους διάκρισης, η προστασία σωματικής και ψυχικής υγείας του εργαζομένου, καθώς και της επαγγελματικής ταυτότητας. Αν εξαιρέσουμε το σύνολο των αρνητικών επιπτώσεων που έχει στο άτομο, εξίσου κρίσιμες είναι οι συνέπειες που επιφέρει σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Η εντυπωσιακή αύξηση του φαινομένου που παρατηρείται στις μέρες μας αποτελεί αντανάκλαση της ευρύτερης παθογένειας της κοινωνίας μας. Συνθήκες κρίσης, όπως αυτές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια αποτελούν ευνοϊκές συνθήκες εμφάνισης τέτοιων φαινομένων, λόγω της αλλαγής των εργασιακών σχέσεων και της ανασφάλειας στο χώρο της εργασίας. Δεδομένου αυτού, η ανάγκη λήψης μέτρων πρόληψης γίνεται ακόμα πιο επιτακτική.

Η ψυχολογική στήριξη, η εφαρμογή μέτρων εκ μέρους των ίδιων των οργανισμών για την προστασία των εργαζομένων (καλό εργασιακό κλίμα, θέσπιση εσωτερικού κανονισμού και κώδικα καλής συμπεριφοράς, εκπαίδευση και επιμόρφωση από ειδικούς επιστήμονες, διαμεσολαβητικά όργανα κ.α.), και η εφαρμογή νομοθετικών ρυθμίσεων καταπολέμησης του φαινομένου αποτελούν μια πρώτη σημαντική βάση στην προσπάθεια απάντησης σε ανάλογα φαινόμενα mobbing. Παράλληλα, η διεξαγωγή εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των εργαζομένων από κοινωνικούς φορείς  και η κινητοποίηση της πολιτικής ηγεσίας για τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών για την αντιμετώπιση του φαινομένου, μπορούν να αποτελέσουν κάποιες από τις παρεμβάσεις πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου της ηθικής/ ψυχολογικής παρενόχλησης στο χώρο της εργασίας.

Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας (Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ.) στο πλαίσιο των υπηρεσιών που παρέχει από το 1981, έχει θέσει σε προτεραιότητα την υποστήριξη, πλαισίωση και προστασία των εργαζομένων, τόσο στο επίπεδο του δικού της δυναμικού όσο και στο επίπεδο μεμονωμένων ατόμων, μέσω των υπηρεσιών που παρέχει σε Φωκίδα, Αττική, Θράκη και Φθιώτιδα.

Στη Φωκίδα η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας με επίκεντρο το μήνυμα «Η Ψυχική Υγεία θέλει δουλειά» που δίνει για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας πραγματοποίησε μια σειρά δράσεων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης. Στην ταινία «Δυο ημέρες, μια νύχτα» που θα προβληθεί στις 18/10, ώρα 18:00 στο Πνευματικό Κέντρο Άμφισσας σε συνεργασία με την Κινηματογραφική Λέσχη Άμφισσας, θίγονται θέματα όπως η ηθική στον εργασιακό χώρο, η αποδοχή και η υποστήριξη ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας.  Αναδεικνύονται, επίσης, έννοιες, όπως στιγματισμός, αλληλεγγύη, υποστηρικτικό περιβάλλον με την κεντρική ηρωίδα να έχει μόλις ξεπεράσει ένα ιστορικό κατάθλιψης και μετά από μια περίοδο απόσυρσης να προσπαθεί να πιστέψει στον εαυτό της, να νιώσει δυνατή και να διεκδικήσει ξανά τα δικαιώματά και την επανένταξη στη ζωή. Όλα αυτά με φόντο μια εργασιακά έντονα ανασφαλή και οικονομικά διλημματική εποχή. Στο πλαίσιο προβολής της ταινίας θα γίνει σχολιασμός από ειδικούς ψυχικής υγείας, συνεργάτες της Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ..

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Επιμέλεια κειμένου: 

Γεωργία Γεωργίου -  Τ.Ε. Δασοπόνος - Υπεύθυνη Προ & Επαγγελματικής Κατάρτισης της Ε.Κ.Ψ.&Ψ.Υ Νομού Φωκίδας
Ν.Z.– Ένοικος Προστατευμένου Διαμερίσματος  
Α.M.– Ένοικος Προστατευμένου Διαμερίσματος

Η 10η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης γύρω από θέματα που αφορούν στην ψυχική υγεία. Φέτος εστιάζει στη σύνδεση της ψυχικής υγείας με την εργασία.

Το πρόβλημα της ανεργίας, χαρακτηριστικό των καιρών μας, απασχολεί όλα τα Ευρωπαϊκά κράτη και αφορά όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. Έχει βεβαίως μεγαλύτερες επιπτώσεις σε άτομα που μειονεκτούν και για το λόγο αυτό, από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση και προτεραιότητα στην αντιμετώπισή της. Τα άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα αποτελούν τον ασθενέστερο κρίκο της κοινωνίας και λόγω της φύσης των προβλημάτων τους, αποκλείονται από το χώρο εργασίας. Οι προσπάθειες επανάκτησης ατομικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων και η επανένταξή τους στο χώρο εργασίας αποτελεί υποχρέωση της κοινωνίας και δικαίωμα των ατόμων αυτών.

Από επιστημονικής απόψεως, η εργασία έχει αναδειχθεί σε έναν από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους θεραπείας των προαναφερόμενων ομάδων. Από κοινωνικής απόψεως, αποστιγματίζονται και επανεντάσσονται στο κοινωνικό σύνολο. Με την επαγγελματική απασχόληση, γίνονται παραγωγικά μέλη της κοινωνίας, γεγονός που συμβάλλει στην αυτοεκτίμηση και την αξιοπρέπεια.

Το πρόγραμμα κοινωνικής επανένταξης και επαγγελματικής αποκατάστασης της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας στο νομό Φωκίδας στοχεύει στην κοινωνική επανένταξη δια μέσου της θεραπείας και της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Οι Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Άμφισσας ξεκίνησαν από το 1984 έχοντας ως βασικό στόχο την κοινωνική επανένταξη, δια μέσου της θεραπείας και της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Η επαγγελματική εκπαίδευση, επικεντρώθηκε αρχικά στην απασχόληση τους σε αγροτικές καλλιέργειες.

Στην επιλογή αυτή έπαιξαν ρόλο:

• Η αγροτική φυσιογνωμία της περιοχής
• Οι αρχέτυπες εικόνες και μνήμες των αρρώστων σε σχέση με τη γη και τις καλλιέργειες.
• Το ευχάριστο και άνετο περιβάλλον της απασχόλησης
• Η αποφυγή του ΄΄βιομηχανοποιημένου΄΄ τρόπου εργασίας [πολύπλοκα μηχανήματα, αυστηρό ωράριο κ.λ.π.]

Εκτός από την αγροτική απασχόληση, έχουμε τη δυνατότητα απασχόλησης στον Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού Φωκίδας ΄΄Γιάννης Βολίκας΄΄.

Ο Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού Φωκίδος δημιουργήθηκε από την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας. Μέλη του Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού Φωκίδος, είναι άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, εργαζόμενοι στον χώρο ψυχικής υγείας, δήμοι, κοινότητες, άνεργοι, Α.μ.Ε.Α. – Ψ. και άλλα φυσικά πρόσωπα και ιδιώτες.

Βασικός στόχος του Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού Φωκίδος ΄΄Γιάννης Βολίκας΄΄, είναι η κοινωνικοοικονομική ενσωμάτωση και η επαγγελματική ένταξη των ατόμων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα, συμβάλλοντας στη θεραπεία τους και στην κατά το δυνατό οικονομική τους αυτάρκεια. Η επαγγελματική ένταξη των ατόμων αυτών πραγματοποιείται με την ένταξή τους στις επιχειρηματικές δραστηριότητες που αναπτύσσει ο Κοι.Σ.Π.Ε.

Λειτουργεί ως ένας καθαρά επαγγελματικός χώρος όπου τα μέλη του εργάζονται σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. 

Δραστηριοποιείται σε τρείς [3] τομείς:

• Στον τομέα της λιανικής πώλησης, με Κατάστημα Βιολογικών Προϊόντων ΄΄Το Πράσινο Σπίτι΄΄.
• Στον τομέα των τουριστικών υπηρεσιών, με Γραφείο Εναλλακτικού Τουρισμού.
• Στον τομέα της παραγωγής και μεταποίησης, με Εργαστήρι Παραγωγής Σαπουνιού.

Πολιτική του είναι να μην προβάλλει την ιδιαιτερότητα των μελών που εργάζονται, αλλά να λειτουργεί καθαρά εμπορικά και ανταγωνιστικά σαν μία οποιαδήποτε επιχείρηση προβάλλοντας αποκλειστικά και μόνο την ποιότητα των προϊόντων του και των εμπορικών του συναλλαγών.

Η εμπειρία μας από την εφαρμογή τέτοιου είδους δράσεων μας έχει δείξει ότι διευκολύνουν τη διαδικασία προσαρμογής των ευάλωτων ατόμων σε συνθήκες πραγματικής εργασίας ενώ παράλληλα προσφέρουν τη δυνατότητα εφαρμογής και αξιοποίησης διαφόρων ποιοτικών εργαλείων χρήσιμων για την επίτευξη  της εργασιακής ενσωμάτωσης.

Δύο [2] ένοικοι που διαμένουν σε Προστατευμένα Διαμερίσματα της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας, εξιστορούν την εμπειρία τους, όσον αφορά την επαγγελματική τους πορεία.

΄΄ Όταν ήμουν 23 χρονών   δούλεψα αρχικά στη Λαμία χειριστής στην μπουλντόζα [είχα πάρει δίπλωμα], ένα εξάμηνο. Μετά χειριστής πάλι δύο [2] χρόνια. Έπειτα στη Λήμνο 2 χρόνια. Μετά, στην Νάξο 1 εξάμηνο. Τέλος, δούλεψα σε έναν ξάδερφό μου εδώ στην Άμφισσα [οικοδομικές εργασίες]. Έπειτα από εκεί πήρα σύνταξη. Έπειτα νοσηλεύτηκα [2010 – 2014], στην ΄΄Αγία Τριάς΄΄, στο ΄΄Συνούρι΄΄ και στην ΄΄Αθηνάς΄΄. Ενδιάμεσα όμως που δούλευα είχα ξανανοσηλευτεί πάλι. Από το 2014 [Δεκέμβρη] που ήρθα στην Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας στην Άμφισσα, δουλεύω στο χωράφι. Ποτίζω, σκαλίζω, φυτεύω και μου αρέσει πολύ. Είναι πολύ διαφορετική η δουλειά στο χωράφι από τα μηχανήματα. Επειδή δεν έχω μάθει να κάθομαι όλα τα χρόνια μου αρέσει αυτή η δουλειά, γιατί ασχολούμαι.”

΄΄Από μικρός ξεκίνησα να δουλεύω σε διαφημιστικές εταιρίες. Τότε κάναμε χρυσές δουλειές τις δεκαετίες του 1970 και 1980. Έπαιρνα πολύ καλά λεφτά και ποσοστά. Είχε όμως πολύ τρέξιμο και στρες. Παράλληλα έπρεπε να χειρίζομαι τον διαβήτη τύπου 1[ινσουλινοεξαρτόμενο]. Ήταν πολύ δύσκολο την εποχή εκείνη με την τότε ιατρική τεχνολογία και παράλληλα έπρεπε να κρύβω την ασθένειά μου. Δουλειά μπορούσα να βρω μόνο όταν δε ζητούσαν απολυτήριο στρατού. Έκανα προσπάθειες ανεύρεσης εργασίας και στο εξωτερικό, όπου συνάντησα αρκετές δυσκολίες και αντιμετώπισα το στίγμα από την ελληνική κοινότητα.  Στην Ελλάδα την πρώτη μου δουλειά με ένσημα μου την βρήκε ο ΟΑΕΔ για ΑΜΕΑ. Έπιασα δουλειά στις φορολογικές ταμειακές μηχανές εταιρίας ως πολίτης με μισθό και ποσοστά επί των πωλήσεων στην Αθήνα και τα περίχωρα. Είχε τρέξιμο αλλά έπαιρνα πολύ καλά λεφτά. Δυστυχώς, μετά από δυόμιση χρόνια εργασίας, η εταιρία , αναγκάστηκε να πουληθεί σε μεγαλύτερη εταιρία.. Μετά από αυτό βρήκα δουλειά σε υποκατάστημα με βιντεοκασέτες και DVD. Τα υποκαταστήματα, στα οποία δούλεψα, ήταν 5. Λόγω ότι ήμουν καλός στη δουλειά μου, η εταιρία με πήρε στα γραφεία της όπου γίνονται η αναπαραγωγή βιντεοκασετών και DVD. Σιγά-σιγά ανέβηκα στην ιεραρχία, αναλαμβάνοντας να τροφοδοτώ τα υποκαταστήματα της εταιρίας και όλης της Ελλάδος και να υποδεικνύω στην αναπαραγωγή τις προτεραιότητες εκτυπώσεις ώστε η αποθήκη να είναι πλήρης με όλες τις ταινίες και παραγγελίες. Όλα αυτά καθιστός σε ένα γραφείο με τον υπολογιστή. Έκατσα τρία χρόνια, αλλά δεν μπορούσα να κάθομαι 8, 10 ή και 12 ώρες την ημέρα. είχα κουραστεί παρόλο τις συνεχείς αυξήσεις του μισθού μου και γραφείο με παράθυρο που ζήτησα και μου δόθηκε. Παραιτήθηκα και βρήκα δουλειά στα ανθοπωλεία κάτω από την Βουλή. Αργότερα εργαζόμουνα στην κατασκευή  γυναικείων τσαντών. Ήταν χειρονακτική δουλειά. Ορθοστασία και ποτέ λιγότερο από 10 και 12 ώρες την ημέρα. τα λεφτά ήταν λίγα και η κούραση πολύ. Στο συνεργείο δεν είχαμε πάντα δουλειά και εδώ η κρίση είχε χτυπήσει την πόρτα. Έμεινα πολύ καιρό άνεργος. Έκανα μόνο τις ενέσεις μου [INSULIN] για τον διαβήτη και έπαψα να παίρνω τα φάρμακα για την ψυχική μου υγεία και μετά από δύο χρόνια βρέθηκα νοσηλευόμενος σε νοσοκομείο της Αθήνας [Νοσοκομείο]. Μετά από τρείς μήνες στο Νοσοκομείο με επισκέφτηκε ψυχίατρος συνεργαζόμενη με την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας [Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ.]του Νομού Φωκίδας και συγκεκριμένα από την  ομάδα στην Άμφισσα. Μετά από περίπου τρείς επισκέψεις μου έγινε η πρόταση να έρθω στην Άμφισσα. Πρώτη φορά άκουσα το όνομα Άμφισσα και δεν ήξερα που βρίσκεται. Τελικά, δέχθηκα και ήρθα στην Άμφισσα, μου φάνηκε σαν μεγάλο χωριό. Ήμουν μακριά από την Αθήνα που είχα συνηθίσει πολλά χρόνια. Μακριά από το στρες και το θόρυβο της μεγαλούπολης. Εδώ στην Άμφισσα μου έγινε η πρόταση να εργασθώ ως υπάλληλος στο κατάστημα με βιολογικά προϊόντα που είναι Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης, γνωστός ως Κοι.Σ.Π.Ε.. Ξεκίνησα την εργασία μου στο μαγαζί τοποθετώντας προϊόντα στα ράφια, μετά να ετοιμάζω παραγγελίες Διαμερισμάτων και Οικοτροφείων τις Ε.Κ.Ψ.&Ψ.Υ. Μετά και στην εξυπηρέτηση πελατών με βιολογικά προϊόντα και να χρησιμοποιώ την ταμειακή μηχανή, όπως και στο τέλος να κλείνω το ταμείο. Κάποιες μέρες ανοίγω ή κλείνω το μαγαζί,  γράφω ακόμη και δελτία αποστολής. Όλα αυτά με τη βοήθεια της κυρίας Πόπης, την υπεύθυνη του καταστήματος, που μου έμαθε την δουλειά Στην δουλειά μου αυτή τα πάω πολύ καλά με την κυρία Πόπη και τους υπόλοιπους συνεργάτες. Μου αρέσει αυτή η δουλειά. Να γνωρίζω κόσμο και να τον εξυπηρετώ. Μπορώ να πω ότι με γεμίζει. Εργάζομαι 10 ώρες την εβδομάδα, τις οποίες μοιράζω σε 3 ημέρες, με σύμβαση εργασίας αμειβόμενη.”

10 Οκτωβρίου Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας «Η ψυχική υγεία θέλει δουλειά» Φέτος στο επίκεντρο η σχέση ψυχικής υγείας-εργασίας

Την αλληλεπίδραση ψυχικής υγείας και εργασίας αναδεικνύει η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας (Ε.Κ.Ψ.&Ψ.Υ.) μέσα από ενημερωτικές δράσεις με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας 2017. Στις προϋποθέσεις και συνθήκες υπό τις οποίες η εργασία επιβαρύνει ή προάγει την ψυχική υγεία και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ανθρώπου εστιάζει η 10^η Οκτωβρίου σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. «Δεδομένου ότι η εργασία συνδέεται με κομμάτια ζωτικής σημασίας, όπως επιβίωση, ανάπτυξη δεξιοτήτων, αυτοπεποίθηση, κοινωνικοποίηση και ένταξη στο σύνολο, η επίδρασή της δεν μπορεί παρά να είναι σύνθετη και αμφίδρομη», δηλώνει η Α. Φραγκούλη, αντιπρόεδρος της Ε.Κ.Ψ.&Ψ.Υ. και πρόεδρος του Κοινωνικού Συνεταιρισμού Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.) «Διαδρομές».

Στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών στο γενικό πληθυσμό και ανταποκρινόμενη στις ευρύτερες ανάγκες της εποχής, η Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ. έχει δεχτεί αιτήματα για την υποστήριξη ατόμων που αδυνατούν να βρουν εργασία, καλούνται να διαχειριστούν την απώλειά της ή τις επιπτώσεις κακών εργασιακών συνθηκών στην ψυχική τους υγεία. Ιδιαίτερα σε μια εποχή εργασιακά απαιτητική αλλά ταυτόχρονα ανασφαλή μια σειρά συναισθηματικών και αγχωδών εκδηλώσεων πηγάζουν από τον εργασιακό χώρο επηρεάζοντας αρνητικά τον ίδιο τον εργαζόμενο καθώς και την αποδοτικότητά του. Η επαγγελματική εξουθένωση (burn-out), το έντονο στρες, ο εργασιακός εκφοβισμός (εργασιακό bullying), η ηθική και ψυχολογική παρενόχληση στην εργασία (mobbing) απειλούν τη σωματική και ψυχική υγεία του σύγχρονου ανθρώπου και έχουν λάβει διαστάσεις που επέβαλαν την αναγκαιότητα νομικής πλαισίωσης. Στην πρόληψη και αντιμετώπιση ανάλογων καταστάσεων σημαντικό ρόλο παίζει η εκπαίδευση που θα βοηθήσει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να κατανοήσουν τα οφέλη της φροντίδας της ψυχικής υγείας στον εργασιακό χώρο.

Την ίδια στιγμή, η Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ. επισημαίνει τον κίνδυνο τα άτομα που στερούνται την εργασία να εκδηλώσουν συναισθηματικές και αγχώδεις διαταραχές υπογραμμίζοντας τη σημασία πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και σφαιρικής στήριξης μέχρι την επανένταξή τους σε αυτή. Αντίστοιχα όσοι σε κάποια περίοδο της ζωής τους εκδηλώσουν ψυχοκοινωνική δυσκολία είναι σημαντικό να λάβουν υποστήριξη, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της καθημερινής τους εργασίας με τις λιγότερες δυνατές απουσίες από τον εργασιακό χώρο και με μειωμένο κίνδυνο απώλειας της θέσης τους. Την ίδια στιγμή η παραμονή στην εργασία, όταν η παρουσία δεν είναι αποδοτική για μεγάλα χρονικά διαστήματα, δεν αποτελεί λύση απαιτώντας πολυεπίπεδη υποστήριξη (νομική, συμβουλευτική, ψυχοεκπαίδευση) του ατόμου και του εργασιακού του περιβάλλοντος.

Παράλληλα,  μέσα από την πολυετή εμπειρία της η Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ. φωτίζει άλλη μια πτυχή, την εργασιακή ενσωμάτωση ατόμων με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες και τα αποτελέσματά της σε θεραπευτικό αλλά και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Στο πλαίσιο των υπηρεσιών που παρέχει από το 1981 έχει αναπτύξει μια σειρά προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης και ενδυνάμωσης για άτομα με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. «Πρόκειται για συστηματικές προσπάθειες που υποστηρίζουν το δικαίωμα των ανθρώπων αυτών να διεκδικήσουν εργασία, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της και να τη διατηρήσουν» αναφέρει ο Α. Μπαφατάκης, πρόεδρος του Κοι.Σ.Π.Ε. Ν. Φωκίδας «Γιάννης Βολίκας». Σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ. πάνω από 60% των ατόμων που λαμβάνουν τις υπηρεσίες της και έχουν εργαστεί για κάποιο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια της παρακολούθησής τους βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία (18-49 ετών) με το 64% να είναι εργασιακά ενεργοί την τρέχουσα περίοδο. Το 44% των θεραπευόμενων απασχολείται στην ελεύθερη αγορά εργασίας, 40% σε προγράμματα προ και επαγγελματικής κατάρτισης και 16% σε Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.ΣΠ.Ε.). Η απόκτηση νέων ή η ανάκτηση παλιών δεξιοτήτων, η βελτίωση της αυτοεκτίμησης, των κοινωνικών σχέσεων και της οικονομικής κατάστασης είναι κάποιες από τις βασικές αλλαγές που επιφέρει η εργασιακή επανένταξη. Οι ίδιοι οι θεραπευόμενοι αναφέρουν, επίσης, ότι η εργασία τους βοηθά να ανακουφιστούν από συμπτώματα της ψυχικής νόσου και να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους.

Το γεγονός ότι η ψυχική υγεία ατόμων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα μπορεί να βελτιωθεί μέσα σε ένα υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον αποτελεί απόδειξη της θετικής επίδρασης που μπορεί να έχει η εργασία-κάτω από κατάλληλες συνθήκες- στον ψυχισμό ενός ανθρώπου. «Το όφελος είναι διπλό, τόσο για τον εργαζόμενο όσο και για τον εργοδότη που μπορεί να αξιοποιήσει την ικανότητα και παραγωγικότητά του πρώτου. Ακόμη και σε οικονομική κλίμακα είναι προτιμότερο να έχεις ανθρώπους που συμμετέχουν και υποστηρίζουν την παραγωγική διαδικασία νιώθοντας οι ίδιοι καλά από το να τους αποκλείεις από αυτή», συμπληρώνει ο Α. Μπαφατάκης, πρόεδρος του Κοι.Σ.Π.Ε. Ν. Φωκίδας «Γιάννης Βολίκας».

Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας η Ε.Κ.Ψ. & Ψ.Υ. συνδιοργανώνει δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού στις πόλεις όπου ο φορέας δραστηριοποιείται με κεντρικό μήνυμα «Η ψυχική υγεία θέλει δουλειά». Στη Φωκίδα οι δράσεις ξεκίνησαν την Τετάρτη 4/10 με την ημερίδα που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Φωκίδας αναδεικνύοντας τις ανάγκες των επιχειρηματιών και τους τρόπους ενίσχυσης της ψυχικής ανθεκτικότητάς τους. Συνεχίζουμε την Τρίτη 10/10 με δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των εργαζόμενων σε δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες και καταστήματα. Συνεργάτες και μέλη της Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ. θα δώσουν ενημερωτικά φυλλάδια και θα συζητήσουν με τους εργαζόμενους με επίκεντρο την σχέση της εργασίας με την ψυχική υγεία στην πόλη της Άμφισσας, καθώς και σε άλλα 10 σημεία της Φωκίδας που επισκέπτεται η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας με τα κλιμάκιά της. Το Σάββατο 14/10 στις 18:00 στην αίθουσα του Δήμου Δελφών (πλατεία Κεχαγιά) θα πραγματοποιηθεί Γιορτή Ψυχικής Υγείας με τίτλο «Η ζωή είναι ωραία» σε συνεργασία με φορείς τέχνης του νομού μας.

Την Κυριακή 15/10 στις 18:00 αντίπαλός μας στον αγώνα Μπάσκετ που θα διεξαχθεί, το στίγμα! Οι Βετεράνοι Καλαθοσφαιριστές Ελλάδος θα συναγωνιστούν τους Παλαίμαχους του Αθλητικού Συλλόγου «Μάκαρος» - ΓΑΣ Άμφισσας σε ένα φιλικό αγώνα στο Κλειστό Γήπεδο Άμφισσας «Χριστολιάς Καμπεράκης» με σκοπό την προαγωγή της ψυχικής υγείας, την πρόληψη και την καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής νόσου. Η δράση διοργανώνεται σε συνεργασία με τον Αθλητικό Σύλλογο Άμφισσας «Μάκαρος».

Οι δράσεις ολοκληρώνονται την Τετάρτη 18/10 όπου στις 18.30 θα γίνει προβολή της ταινίας «Δυο ημέρες, μία νύχτα»-που θίγει το θέμα της ψυχικής υγείας στην εργασία- με πρωταγωνίστρια τη βραβευμένη Μαριόν Κοτιγιάρ σε σκηνοθεσία των αδερφών Νταρντέν στο Πνευματικό Κέντρο Άμφισσας (αίθουσα προβολών). Η δράση πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Κινηματογραφική Λέσχη Άμφισσας. Θα ακολουθήσουν παρεμβάσεις από Ψυχολόγους, συνεργάτες της Ε.Κ.Ψ.& Ψ.Υ. και ανοιχτή συζήτηση με το κοινό.

Η είσοδος σε όλες τις δράσεις είναι ελεύθερη.

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε στα τηλέφωνα 2265022600 και 2265023222, email: ekpsfoki@otenet.gr

Πληροφορίες για την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.ekpse.gr & https://www.facebook.com/ekpse/